Shillong:
U Myntri rangbah duh ka ri Israel u Benjamin Netanyahu, ula pynslem ia ka jingthep vote jong ka kynhun myntri ban mynjur ia ka jingiateh ban sangeh iasiat ha Gaza, kaba dei ban long ha ka sngi Palei, da kaba kynnoh ba ka Hamas, ka sdang ban leh kyllain namar ka sdang ban pynkylla ia ki jingiateh sangeh iasiat ha ki katto katne minit.
U myntri kam bar ri jong ka US, U Antony Blinken, u ngeit skhem ba ka jingsangeh iasiat kan sdang ha ka sngi U Blei kumba la thmu.
Watla ki nongïakren jong ka Israel ki la mynjur ïa kane ka jingïateh hadien ba ki la ïakren da ki bnai, hynrei ym lah ban pyntreikam ïa ka tad haduh ban da mynjur da ka kynhun myntri bad ka sorkar.
Ka Hamas ka la ong ba ka la pynskhem ia katei ka jingiateh, hynrei la sngewthuh ba ka pyrshang ban pynrung ia ki katto katne ki dkhot jong ka ha ka thup jong ki koidi Palestine ki ban sa pyllait hapoh katei ka jingiateh.
Kane ka jingpynslem ka la jia hadien ba ki jinghiar thma jong ka Israel ha Gaza hadien ka jingpynbna jong ka jingïateh kular ha ka sngi Balang ka la pyniap ïa palat 80 ngut ki briew, ong ka tnad ka koit ka khiah jong ka Hamas.
Khyndiat kynta shwa ban long ka jingialang ha ka step jong ka sngi Palei, u Netanyahu u la kynnoh ia ka Hamas ba ka pyrshang ban shim kabu ha ka minit kaba khatduh shwa ban soi ia ka jingiateh.
Ka kynhun myntri kan nym iakynduh tad haduh ba ka Hamas kan pdiang ia “baroh ki bynta jong ka jingiateh,” la ong ka kyrwoh na ka ophis jong u Myntri rangbah ka Israel.
Ki lad pathai khubor jong ka Israel ki la iathuh ba la khmih lynti ba ka kynhun myntri kan iakynduh ha ka sngi Thohdieng ban mynjur ia katei ka jingiateh bad ba la pynbeit ia katei ka jingeh kaba la kynnoh, wat la ia kane ym shym la pynthikna da kaba shai.
La khmih lynti ba kiba bun ki myntri jong ka Israel, kin kyrshan ia katei ka jingiateh, hynrei ha ka por janmiet jong ka sngi Palei , U Itamar Ben-Gvir, myntri ka tnad kam pohiing, u la ong ba ka seng jongu, kan iehnoh ia ka sorkar jong u Netanyahu, lada ka kynhun myntri kan ai jingmynjur.
“Kane ka jingiateh kaba la shim khlem da pyrkhat,” la ong u Ben-Gvir ha ka jingialang pathai khubor, da kaba bynrap ba kan “pyndam noh ia ki jingjop jong ka thma”.
Hynrei u la ong ba ka seng jong u ka Otzma Yehudit (Jewish Power) kan nym wad ban pynkhyllem ia ka sorkar lada jia ba la pynskhem ia katei ka jingiateh.
U la kyntu ia u nongialam jong kawei pat ka seng kaba don ha ka sorkar, u myntri pla tyngka u Bezalel Smotrich jong ka seng Religious Zionist, ba un iasnohkti lang bad u ban iehnoh kam.
U Ohad Tal, uba dei u nongmihkhmat jong katei ka seng ha ka iing dorbar jong ka Israel, u iathuh ba ki dang iatai bha, la kin mih ne em, na ka sorkar jong u Netanyahu, halor katei ka jingiateh kular.
Ha kajuh ka por, uwei u heh jong ka Hamas u la ïathuh ba katei ka kynhun ka long kaba skhem ha ka jingïateh kular ba la pynbna da ki nongpynïasuk.
U heh jong ka kynhun jong ka Hamas, U Khalil al-Hayya, u la pyntip thikna sha ka Qatar bad ka Egypt ba ka la mynjur ia baroh ki kyndon jong kane ka jingiateh.
Ki khubor ki iathuh ba ka Hamas, ka la pyrshang ban pynrung ïa ki kyrteng jong uwei ne arngut ki dkhot ba pawnam, ha ka thup jong ki koidi, ki ban sa pyllait hapoh katei ka jingïateh kular.
Ka bynta ba nyngkong jong kane ka jingïateh kaba hynriew taiew kan ïohi ba 33 ngut ki nongshah rahbor – kynthup ïa ki kynthei, ki khynnah bad ki tymmen – yn pynkylla sha ki koidi Palestine kiba don ha ki phatok jong ka Israel.
Ki shipai Israel ruh kin sa kynriah noh shaphang mihngi, sha jngai na ki jaka ba bun briew ha Gaza.
Ki nong Palestine kiba la shah pynkynriah kin lah ban sdang ban leit phai noh sha la ki jong ki ïing ki sem bad da ki spah tylli ki kali ai jingïarap kin shah ban rung sha katei ka thaiñ man la ka sngi.
Ka jingiakren na ka bynta kaba ar – kaba dei ban iohi ba la pyllait ia ki nongshah rahbor kiba dang sah, ka jingpynmih noh pura ia ki shipai Israel bad ka jingwanphai biang sha ka “jingsuk kaba neh” – kan sdang ha ka sngi kaba 16.
Ka bynta kaba lai bad kaba khatduh kan kynthup ia ka jingpynphai biang ia kino kino ki met iap jong ki nongshah rahbor kiba dang sah bad ka jingtei biang ia ka Gaza –
Ki jinghiar thma liengsuin jong ka Israel ki la bteng hadien ba la pynbna ia katei ka jingiateh ha ka sngi Balang.
La pynlong ia ki jinghiar thma ha ki 50 tylli ki jaka ha Gaza naduh ba la pynbna ia katei ka jingiateh, la ong ki shipai iada ri jong ka Israel bad ka tnad pahara jong ka Israel ha ka kyrwoh.
U myntri rangbahduh jong ka Qatar – uba la pynlong pdeng ia ki jingiakren – u la khot ia ka “jingsuk” na baroh arliang mamla shwa ban sdang ia ka bynta ba nyngkong jong ka jingiateh ban sangeh thma kaba hynriew taiew.
Ka Israel, ka la sdang ïa ka jingïakhih ban pynduh jait ïa ka Hamas – kaba la khang kum ka seng lehnoh da ka Israel, US bad kiwei – kum ka jingkynthoh ïa ka jinghiar thma kaba khlem pat ju jia mynno mynno ruh ïa ka Israel ha ka 7tarik Risaw 2023, ha kaba kumba 1,200 ngut ki briew ki la ïap bad 251 ngut kiwei pat ki la shah pynïap. la shim kum ki nongshah teh.
Palat 46,788 ngut ki briew ki la shah pyniap ha Gaza naduh katei ka por, ong ka khubor jong ka tnad ka koit ka khiah jong katei ka thain, kaba la pyniaid da ka Hamas.
Kiba bun na ki 2.3 million ngut ki nongshong shnong jong ka Gaza ruh ki la shah pynkynriah jaka, ka don ka jingpynjot kaba jur bad ka don ka jingduna kaba jur ha ka bam, ka umphniang, ki dawai bad ki jaka sah, katba ki tnad ai jingiarap ki ialeh ban ioh jingiarap ia kiba donkam jingiarap.
Ka Israel, ka ong ba 94ngut na ki nongshah rahbor, ki dang shah kem ha ka Hamas, ha kaba 34ngut na kitei, la shim ba ki la iap. Ki don saw ngut ki nong Israel kiba la shah rahbor ha shwa ka thma, arngut na kitei ki la iap.